Blog

Çelik Halat Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar

Çelik Halat Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar

  • 25 Ağustos 2022 17:01

Çelik Halat Kompozisyonları, çalışma koşullarına, maruz kalacağı yüke ve hayati risk olasılığına göre seçilir.
Çelik Halat seçiminde temel bilgiler Tablo-4 verilmiştir. Halat seçimi ile ilgili olarak aşağıdaki bilgilerin dikkate alınmasında fayda görülmektedir.

1) Tel Mukavemeti
             Çelik Halatların;

  • Kopma yükü
  • Ezilme ve çarpmalara karşı direnci
  • Esnekliği
  • Eğilme ve yorulma direnci   

Tel mukavemet değerine göre değişmektedir.

2) Çelik Halat Kompozisyonları
            Halatların ;

  • Aşınma ve darbelere karşı direnci
  • Eğilme ve yorulma direnci

        çelik halat kompozisyonuma göre değişmektedir. Ekonomik halat önmrü ve kullanım şartları dikkate alınırken bu özellikler göz önünde bulundurukmalıdır.
       Tablo-4 incelendiğinde görüleceği üzere dış telleri kalın  6x7(1+6) ve 6x10 FS (3+7) gibi halatlar aşınma ve ezilmelere en büyük direnci gösterirken yapısında çok                                        sayıda ince tel bulunduran örneğin 6x37 gurubu halatlar, eğilme yorulmasına karşı en büyük dayanım özelliğini gösterirler. bu iki grup arasında 6x19 filler ve esnek 6x19 grubu haatlarda bu özelliker dengelenmiştir. bu nedenle bu tip halatlar, özellikle orta dereceli hızlarda ağır hizmet kaldırma ve çalışma halatları olarak yaygın şekilde kullanılırlar.

 TABLO-4 Halat Seçimine Etki Eden Faktörler
 

Tel mukavemetinin halat özelliğine etkisi
Çekme dayanımı
Germe yüküne direnç
(en çoktan en aza)
Ezilme ve aşınmaya direnç
(en çoktan en aza)
Ezilme ve 
aşınmaya direnç
(en çoktan en aza)
Bükülmeye karşı dayanım
Bükülme yorulmaısna direnç
(en çoktan en aza)
Ortalama Emniyet Faktörü
1.1 ve 3. Sınıf Vinç Sapanları : 6
Elevatörlerde                        : 6
İnşaat Vinçleri                       : 6              
Çekme Halatları (malzeme)   : 6
Çekme Halatları (insan)        : 8
Dönmez Halatlar                   : 8  
Standart Halat
Grubu
Halat Kompozisonları Dış Tel Sayısı Halat Kompozisyonları aşınma
Bükülme yolrulmasına karşı
göreceli etkileri
6x7

6x19

6x19
6x19

6x19
6x19

6x19

6x19
8x19
6x19
8x19
6x37
8x19

8x19
6x37
8x19
6x37


8x19
6x37
6x37
6x37
6x37
6x37
6x37
6x7 (1+6)
6x10 (3+7)
6x17S (1+8+8)
6x24 F.S. (3+(6+6)+9)
6x19S (1+9+9)
6x25S (1+6+9+9)
6x25 F.S. (3+(6+6)+10)
6x21 F (1+(5+5)+10)
6x26 WS (1+5+(5+5)+10)
6x27 FS (3+(6+6)+12)
6x19 W (1+6+(6+6))
17 veya 18x7 (1+6) Dönmez
6x19 (1+6+12)
8x19S (1+9+9)
6x25 (1+6+6dt+12)
8x19W (1+(6+6)+6)
6x31 SW (1+6+(6+6)+12)
8x21F (1+5+5+10)
12x6/3x24 Dönmez
6x30 FS (3+6+6+15)
6x36 SW (1+7(7+7)+14)
6x24 (9+15LÖ)
6x26W (1+4+7+7(7+7))
6x37S (1+6+15+15)
34x7 (1+6) NR
6x33 FS (3+12+1)
8x25 F (1+(6+6)+12)
6x41 F (1+8+(8+8)+16)
6x41 SW (1+8+8+8+16)
6x37 (1+6+12+18)
6x43 F (4+6(9+9)+18)
6x46 F (1+9(9+9)+18)
6
7
8
9
9
9
10
10
10
12
12
6
12
9
12
12
12
10
15
15
14
15
14
15
6
18
12
16
16
18
18
18
 

 
3) Halat Emniyet Katsayısı, Metalik Kesit Alanı

     Emniyet Katsayısının amacı halat üzerindeki değişik kuvvetlerin toplamı ile halat kopma yükü arasında tatmin edici bir oran tespit etmektektir. Bu oranın    tespitinde

  • Çelik Halatın kendi ağırlığı "statik ağırlık"
  • Ani Yüklenme ağırlıkları "dinamik ağırlık"
  • Hızlanma ve yavaşlama anındaki kuvvet değişimleri "ivmeli ağırlık"
  • Bükülmelerde oluşan gerilimler "halat verimlilik oranı"
  • Vibrasyon ve sarılım anında oluşan değişim değişiklikleri
  • Taşıma cinsi (insan, malzeme v.b.)
  • Kullanım şartları
  • Çelik Halat ömür tayinindeki güçlükler
  • Kulanım hatalarına bağlı tahmin edilemeyen değişmeler

gibi etkenler dikkate alınamlıdır.

Metalik kesit alanı, eşastik uzamaların tespitinde ve hazır tablolar olmadığında halat kopma yükü hesaplamalarında kullanılabilir. Kopma yükü, metalik kesit alan tel kopma yükü aralığı ortalaması ile çarpılarak tespit edilebilir. Örneğin 160-185 kg/mm2 aralıkta ortalama mukavemet 172,5 kg/mm2 dir. Hesaplanmış halat kopma yükü P;

P= Metalik kesit alanı (mm2) x Tel Mukavemeti (kg/mm2) x  Halat Kaybı Katsayısı  şeklinde formüle edilir.

4) Halat Açısı-Kaldırma Kapasitesi ve Kullanımda Dikkat Edilecekk Hususlar

1.Sapanla belli bir açı yapılan kaldırmalarda halatın yük kaldırma kapasitesinin etkilendiği dikkate alınmalıdır.

    Bu etkilenme miktarı Tablo-5'te verilmiştir

TABLO-5 Kaldırma Açısı ve Halat Kaldırma Kapasitesi İlişkisi
 

Kaldırma Açısı Halat Kaldırma Kapasitesindeki
Düşme %
30 5
60 13
90 30
120 50



2. Halatlar tel kesilmelerini engellemek için kesinlikle keskin köşelere değecek şekilde kullanılmamalıdır
3. Lif Özlü (Kendir Özlü) halatlar yüksek sıcaklıklarda örneğin ergimiş metallerin taşınmasında kullanılmamalıdır
4. Halat çapı, kırık tel sayısı, yağlama vb. önemli hususların kullanım sırasında durumu sürekli kontrol edilmeli ve bunlar kayıt altına alınmalıdır
5. Çift olarak kullanılan halatlar mutlaka birlikte takılmalı, birlikte değerlendirilmeli ve sökülmelidir.

4) Çelik Halat Kompozisyonları Genel Özellikleri ve Kullaım Yerleri

    Halat grupları ve genel özellikleri Tablo-6' da verilmiştir. Ancak halatların hangi şartlarda kullanılacağı dikkate alınarak karşılıklı görüşmeler sonrasında uygun halat tipinin daha sağlıklı olarak tespit edileceği dikkate alınmalıdır.

   TABLIO-6 Çelik Halat Gruplarına Göre Genel Özellikler

    

Halat Grubu Genel Özellikler
6x7 Kalın tellerden dolayı "Kaba Örüm" şeklinde nitelendirilebilrler
Aşınma yıpranmalarının önemli olduğu sürtünmeli yerlerde tercih edilirler.
Sert halat grubudur ve büyük çaplı makara kullanımı gerekmektedir 
6x19 Birçok yerde kullanılır. Esneklik ve aynı zamanda aşınmaya karşı dayanımları yüksektir
6x19 Filler
Dolgu Telli
6x19 Alt grubudur. 6x21 den daha esnektir
6x19 
Warrington
6x19 alt grubudur. 6x19 fillerden daha az ancak 6x21 Fillerden daha esnektir.
6x21 Filler 
Dolgu Telli
6x19 alt grubundandır. Warrington grubuna göre daha az esnek ancak aşınma direnci daha fazladır.
Diğer yönlerden 6x19 Seale grubundan daha esnek ancak daha az aşınmaya dirençlidirler 
6x26 6x19 alt grubundandır. 6x19 aşınma dayancı ile 6x19-6x37 grupları arasında bir esneklik özelliği
gösterirler
Seale Kompozisyonlar 6x19 grubunda en az esnekliğe sahip halatlardır. Aşınma ve ezilme mukavemetleri ile
sağlamlıkları mükemmeldir. 
6x19 Seale En tanınmış Seale tipi halatlardır. Aşınmaya karşı dayanımları 6x21 Seal'lere göre biraz daha 
fazladır.
6x21 Seale Esneklik ve aşınma dayanımları hemen hemen aynıdır.
Sağlam ve ezilemey karşı dayanımları iyidir
6x37 Esneklikleri çok iyidir. 
Aşınma dayanımları 6x19 grubundan daha fazladır
Dönmez Halatlar
(19x7,35x7 gibi)
Yüklendiklerinde dönme eğilimleri,  gelenkesel halatlara göre daha azdır. Yüklenme kapasiteleri
6x19 ve 6x37 grubu halatlara göre daha düşüktür.

Diğer Bloglar